Đại dịch COVID-19 bùng phát mạnh mẽ đang làm đảo lộn về khả năng cung ứng cũng như công tác điều trị của hệ thống y tế ở nhiều nước, trong đó có Việt Nam.

Kể từ đầu dịch COVID-19 đến nay, Việt Nam có 255.748 ca nhiễm, đứng thứ 80/222 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong khi với tỷ lệ số ca nhiễm/1 triệu dân, Việt Nam đứng thứ 172/222 quốc gia và vùng lãnh thổ (bình quân cứ 1 triệu người có 2.601 ca nhiễm).

Đợt dịch thứ 4 (từ ngày 27/4/2021 đến nay), số ca nhiễm mới ghi nhận trong nước là 251.753 ca, trong đó có 89.964 bệnh nhân đã được công bố khỏi bệnh.

Đáng lưu ý, đợt dịch thứ 4 lần này số ca bệnh gia tăng lên nhanh chóng. Trước tình hình trên, ngành y tế sẽ triển khai thí điểm chương trình điều trị tại nhà tại Thành phố Hồ Chí Minh và một số tỉnh, thành phố khác khi có ca nhiễm tăng nhanh, vượt quá khả năng thu dung, điều trị của các cơ sở.

Sửa đổi phác đồ điều trị

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long thông tin Bộ Y tế đã sửa đổi phác đồ điều trị trên cách thức tiếp cận rộng rãi hơn, đảm bảo tiếp cận tốt nhất với tất cả loại thuốc.

Trong chiến lược giảm tỷ lệ bệnh nhân tử vong, người đứng đầu ngành y tế nhấn mạnh, bên cạnh công tác dự phòng, việc điều trị là ưu tiên trọng tâm với các địa phương trong giai đoạn hiện nay.

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho hay: "Tới đây ngành y tế sẽ triển khai thí điểm chương trình điều trị tại nhà tại Thành phố Hồ Chí Minh và một số tỉnh, thành phố khác khi có ca nhiễm tăng nhanh, vượt quá khả năng thu dung, điều trị của các cơ sở; để đảm bảo vấn đề quản lý và điều trị bệnh nhân COVID-19 ở tại nhà, ở các cơ sở thu dung, điều trị ban đầu. Tầng điều trị này rất quan trọng để bệnh nhân được tiếp cận nhanh nhất với dịch vụ y tế. Ngành y tế cố gắng điều trị, không để bệnh nhân COVID-19 nhẹ chuyển biến sang trung bình rồi thành nặng."

Theo Phó giáo sư Lương Ngọc Khuê - Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế), trong thời gian qua, với sự lây lan nhanh của dịch bệnh, của biến chủng Delta, số ca mắc COVID-19 tại Việt Nam tăng rất nhanh. Phân tích dịch tễ, ca bệnh lâm sàng cho thấy khoảng 80% ca mắc là người không có triệu chứng và triệu chứng nhẹ, còn lại 20% là những người có biểu hiện vừa, trung bình.

Trong số 20% những trường hợp vừa và trung bình này có 5% chuyển biến nặng và 0,5-1% diễn tiến rất nặng. Từ mô hình này cũng như kinh nghiệm trong điều trị, Bộ Y tế đã đưa ra chiến lược điều trị mới, cụ thể và bổ sung cho chiến lược hiện nay.

Cụ thể, trước kia việc điều trị bệnh nhân COVID-19 được phân 3 tuyến: nặng điều trị ở tuyến trung ương, trung bình ở bệnh viện tỉnh và nhẹ ở bệnh viện huyện.

Theo ông Khuê, cùng với phân tầng điều trị, hiện nay số lượng ca bệnh tăng cao. Vì thế, cần có sự thay đổi về chiến lược điều trị nhằm giảm tỷ lệ tử vong và đảm bảo tất cả người bệnh được tiếp cận y tế. Căn cứ trên kinh nghiệm quốc tế, mô hình về triệu chứng bệnh học, các chuyên gia nhận thấy có thể điều trị được tại nhà, tại gia đình.

"Mỗi gia đình trở thành 'home care,' phòng y tế ở đó. Chúng tôi đang xây dựng hướng dẫn thật kỹ như bệnh nhân khi ở nhà thì chăm sóc sức khỏe, cách ly như thế nào; khi diễn biến có sốt, ho, bắt đầu khó thở thì phải liên hệ với ai, đến đâu," Phó giáo sư Lương Ngọc Khuê chỉ rõ.

Ông Nguyễn Thanh Long cho hay Bộ đã sửa đổi các phác đồ về điều trị theo cách thức tiếp cận rộng hơn với tất cả các loại thuốc. Tới đây, Bộ Y tế sẽ triển khai chương trình điều trị tại nhà thí điểm, sử dụng thuốc Molnupiravir là một trong những thuốc được đánh giá là giảm nhanh nồng độ virus.

Hiện nay, Hội đồng đạo đức, Hội đồng khoa học của Bộ Y tế và chuyên gia đang tập hợp để sớm triển khai khi có thuốc.

Bộ Y tế cũng đề nghị các doanh nghiệp có thể sản xuất thuốc này trao đổi với các doanh nghiệp có bản quyền để chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc. Đây là vấn đề rất quan trọng trong điều trị tại cộng đồng.

Ngoài ra, với các thuốc điều trị cho bệnh nhân nặng hiện nay, chúng ta đang có hỗ trợ thuốc Remdesivir (đã về một đợt) và một số thuốc kháng virus khác. “Thuốc kháng virus là một trong các vũ khí chống lại virus để áp dụng cho bệnh nhân theo từng mức độ hướng dẫn chuyên môn và có thể áp dụng rộng hơn," Bộ trưởng phân tích.

Điều trị F0 tại nhà: Phải áp dụng đúng nơi, đúng chỗ

Phó giáo sư Lương Ngọc Khuê cho rằng mô hình chăm sóc, theo dõi, cách ly F0 tại nhà cũng sẽ như việc cách ly F1, F2 tại nhà trước đó; đảm bảo không lây nhiễm chéo cho người trong gia đình, ra cộng đồng. Bên cạnh đó, tăng cường tư vấn cho người bệnh thông qua ứng dụng công nghệ thông tin như qua điện thoại, zoom, zalo, viber…

Theo Cục trưởng Lương Ngọc Khuê, vấn đề đặc biệt quan trọng là việc sử dụng thuốc tại gia đình. Hiện Bộ có chiến lược là cấp những "túi thuốc an sinh" cho các gia đình, cũng như tăng cường tư vấn cho mọi người trong gia đình, cộng đồng để giúp người nhiễm bệnh an tâm, không kỳ thị, người trong gia đình được đảm bảo. Dù vậy, mô hình này phải áp dụng đúng nơi, đúng chỗ, đúng điều kiện.

"Có những gia đình chỉ có mấy chục mét để sống thì việc có chỗ cho người bệnh sinh hoạt riêng là rất khó. Chúng ta phải tính đến tất cả những điều đó khi xây dựng hướng dẫn để làm sao mô hình đi vào thực tiễn. Sắp tới, chúng tôi sẽ đẩy mạnh áp dụng thí điểm tại Thành phố Hồ Chí Minh và một số tỉnh thành có số mắc tăng cao," Phó giáo sư Lương Ngọc Khuê chia sẻ.

Trong điều trị bệnh nhân COVID-19, người bệnh sẽ được cán bộ y tế tuyến cơ sở, bác sỹ gia đình, bác sĩ tại địa phương và các khu vực, cộng thêm mạng lưới bác sỹ tình nguyện hỗ trợ tư vấn.

Đây chính là tầng thứ nhất trong phân tầng điều trị. Tại đây chỉ cần một tổ y tế theo dõi, không cần phải có máy thở nhưng có các điều kiện chăm sóc theo dõi về chỉ số sinh tồn, lấy mẫu xét nghiệm.

Trong hướng dẫn điều trị hiện nay, Bộ Y tế đã đưa ra vấn đề quan trọng đó là tư vấn tâm lý. Theo ông Khuê, đại dịch cũng như thảm hoạ, người mắc bệnh rất lo lắng, tâm lý xao động, có diễn biến lo lắng, không biết điều trị thế nào, ở đâu, thuốc gì.../.