Báo cáo tại phiên họp toàn thể lần thứ 9 của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội sáng nay, 29-9, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà, Trưởng Ban soạn thảo dự án Luật Đất đai (sửa đổi) cho biết, dự thảo mới đã được hoàn thiện trên cơ sở ý kiến kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), thẩm tra sơ bộ của Ủy ban Kinh tế, ý kiến của Hội đồng Dân tộc và các ủy ban của Quốc hội.

Hồ sơ dự án luật đã được bổ sung phần thuyết minh, hoàn thiện báo cáo đánh giá tác động chính sách, đã rà soát tính thống nhất với các luật khác có liên quan. Đáng lưu ý, so với dự thảo vừa được UBTVQH xem xét, cho ý kiến tại phiên họp chuyên đề cách đây đúng 1 tuần, dự thảo lần này đã có một số thay đổi quan trọng.

Theo dự thảo mới, quy định Nhà nước thu hồi hay quy định cơ chế tự thỏa thuận nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện dự án đô thị, nhà ở thương mại đã không còn trong các vấn đề được tách riêng để xin ý kiến.

Đây là vấn đề mà khi thẩm tra sơ bộ, Ủy ban Kinh tế cho rằng không nên đưa dự án khu đô thị, khu nhà ở thương mại vào loại dự án được thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Tại phiên họp chuyên đề pháp luật, nhiều ủy viên UBTVQH cũng đồng tình với cơ quan thẩm tra.

Tiếp thu ý kiến của UBTVQH và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế, dự thảo đã quy định rõ nội hàm dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là các dự án phát huy nguồn lực, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, thực hiện chính sách về phát triển hạ tầng, đô thị, nông nghiệp, nông thôn; giải quyết các vấn đề chính sách xã hội, bảo vệ môi trường, bảo tồn di sản văn hóa, phân bổ công bằng, hài hòa giá trị tăng thêm từ đất, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, nhằm phát triển kinh tế của đất nước, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà nêu rõ, quy định điều kiện thu hồi đất đối với dự án nhà ở thương mại sử dụng các loại đất không phải là đất ở để tạo quỹ đất đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu dự án có sử dụng đất để Nhà nước thu được giá trị tăng thêm điều tiết lợi ích tổng thể cho toàn xã hội và người sử dụng đất; thực hiện điều tiết thị trường thông qua quan hệ cung - cầu... Đối với dự án lấn biển phải được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư; dự án sử dụng đất cho hoạt động khoáng sản thì phải được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp phép cho hoạt động khoáng sản.

Dự án chỉnh trang đô thị, khu dân cư nông thôn phải thuộc trường hợp cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ, khu dân cư bị ô nhiễm môi trường, có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi thiên tai có nguy cơ đe dọa đến tính mạng của người dân; hoặc để di dời các công trình, cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc trường hợp phải di dời do ô nhiễm môi trường theo quy định hoặc để bố trí tái định cư; khu dân cư bị xuống cấp nghiêm trọng về hạ tầng và không phù hợp với quy hoạch.

Dự thảo không quy định trường hợp thu hồi khi có 80% người có đất thu hồi đồng ý như trong dự thảo luật trước.

Như vậy, Ban soạn thảo hiện chỉ xin ý kiến 3 vấn đề còn có quan điểm khác nhau trong quá trình xây dựng luật.

Thứ nhất là mở rộng hạn mức nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình cá nhân. Dự thảo luật quy định mở rộng không quá 15 lần hạn mức giao đất nông nghiệp của hộ gia đình cá nhân, đồng thời giao hội đồng nhân dân cấp tỉnh trên cơ sở điều kiện kinh tế, xã hội, môi trường và khả năng đất đai để quy định hạn mức cụ thể cho phù hợp.

Thứ hai được xin ý kiến là mở rộng đối tượng nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trồng lúa. Dự thảo luật không hạn chế việc tổ chức kinh tế, hộ gia đình cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhận chuyển nhượng đất trồng lúa, song đã có quy định để kiểm soát việc chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp của các tổ chức kinh tế hộ gia đình cá nhân sau khi nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất.

Thứ ba là bổ sung quy định về cho phép chuyển nhượng thế chấp quyền thuê trong hợp đồng thuê đất trả tiền hàng năm. Dự thảo luật đã bổ sung quyền chuyển nhượng, thế chấp tài sản gắn liền với đất và quyền thuê trong hợp đồng thuê đất trả tiền hàng năm để đẩy mạnh thương mại hóa quyền sử dụng đất cơ bản thực hiện hình thức cho thuê đất trả tiền hàng năm.