Giữa tháng 7-2020, Pháp Luật TP.HCM đã có các bài viết phản ánh về việc hàng loạt đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính tại TP.HCM có nguy cơ bị truy thu tiền thuê đất “khủng”. Trong đó, Phòng Công chứng (PCC) số 1 (thuộc Sở Tư pháp TP.HCM) là cơ quan đầu tiên bị Chi cục Thuế quận 1 truy thu hơn 19 tỉ đồng, trong khi về pháp lý, việc truy thu tiền thuê đất đối với đơn vị này còn nhiều vướng mắc. Ngày 21-8, Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) đã có văn bản gửi đến Pháp Luật TP.HCM nêu ý kiến về vấn đề này.

Đề xuất của các “khổ chủ”

Theo quy định của Luật Đất đai 2013, các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ về tài chính đã được Nhà nước giao đất phải chuyển sang hình thức thuê đất từ ngày Luật Đất đai có hiệu lực (1-7-2014).

Đến nay, hàng loạt đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ về tài chính tại TP.HCM, trong đó có PCC số 1 chưa được giao đất, chưa ký hợp đồng thuê đất, chưa xác định có thuộc đối tượng áp dụng hoặc có được miễn, giảm hay không. Tuy nhiên, các đơn vị này đang có nguy cơ phải nộp và truy thu tiền thuê đất với con số “khủng”. Đơn cử như PCC số 1 bị Chi cục Thuế quận 1 truy thu hơn 19 tỉ đồng tiền thuê đất trong năm năm (2014-2019). Cơ quan này cũng bị phạt chậm nộp hơn 200 triệu đồng và bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế phong tỏa tài khoản kho bạc.

Không chỉ PCC số 1 mà sáu PCC còn lại cũng tỏ ra lo lắng, bức xúc. Trước tình hình đó, các sở Tư pháp, TN&MT, Tài chính, Cục Thuế và các đơn vị có liên quan đã họp để tìm hướng giải quyết. Trong đó, ba vấn đề các PCC yêu cầu cần phải xác định rõ: Đối tượng nộp tiền, thời điểm thu tiền và chính sách miễn giảm. Đặc biệt, các đơn vị này đều cho rằng tiền thuê đất phải được tính từ thời điểm có hợp đồng thuê đất giữa các đơn vị này với cơ quan có thẩm quyền.

Các PCC đề nghị cơ quan chức năng cần rà soát và phân loại các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính. Theo đó, đơn vị nào có quyết định giao đất hoặc đã được cấp giấy chứng nhận trước ngày 1-7-2014 thì phải chuyển sang hình thức thuê đất từ ngày 1-7-2014 theo đúng quy định.

Trường hợp đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính chưa được cơ quan có thẩm quyền cho thuê đất nhưng đang sử dụng đất vào mục đích sản xuất, kinh doanh thì thu tiền thuê đất theo quy định tại khoản 3 Điều 32 Nghị định 46/2014.

Trường hợp chưa được Nhà nước giao đất, không thu tiền sử dụng đất trước ngày 1-7-2014 thì sẽ phải trả tiền thuê đất từ khi ký hợp đồng thuê đất với cơ quan có thẩm quyền.

Đến nay, TP.HCM vẫn chưa chốt vấn đề.

Ý kiến của Tổng cục Thuế

Sau các bài viết phản ánh của Pháp Luật TP.HCM, ngày 22-7, Văn phòng Bộ Tài chính đã yêu cầu Tổng cục Thuế báo cáo. Sau đó, Tổng cục Thuế đã có văn bản phản hồi các vấn đề báo đặt ra để làm rõ thông tin.

Viện dẫn các quy định tại Luật Đất đai 2013 và Nghị định 46/2014, Tổng cục Thuế khẳng định: Các tổ chức sự nghiệp công lập tự chủ tài chính có sử dụng đất để làm trụ sở, thực hiện các dịch vụ công dù chưa được giao đất, chưa ký hợp đồng thuê đất cũng thuộc đối tượng thuê đất và phải nộp tiền thuê đất theo quy định.

Theo Tổng cục Thuế, trường hợp PCC số 1 thuộc đối tượng thuê đất và nộp tiền thuê đất. Tuy nhiên, về số tiền truy thu 19 tỉ đồng đối với PCC số 1 cũng như đề xuất của các PCC, Tổng cục Thuế không có ý kiến.

Văn bản của Tổng cục Thuế cũng nêu: “Cơ quan thuế căn cứ vào hồ sơ pháp lý, thông tin địa chính về đất đai theo quy định do Sở TN&MT hoặc Phòng TN&MT hoặc Văn phòng Đăng ký đất đai cung cấp làm cơ sở xác định nghĩa vụ tài chính và thông báo cho người sử dụng đất”.