Tham dự có lãnh đạo các Sở: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Công Thương, Xây dựng, Quy hoạch và Kiến trúc, Tài nguyên và Môi trường, Khoa học và Công nghệ, Giao thông Vận tải; UBND TP Thủ Đức; Ban quản lý Khu Công nghệ cao, Ban quản lý các khu chế xuất khu công nghiệp Thành phố… cùng phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí trên địa bàn TPHCM.

Nghị quyết mới cần thiết với TPHCM trong bối cảnh hiện nay

Mở đầu buổi họp báo, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi cho biết, cho đến thời điểm này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đồng ý về nguyên tắc sẽ đưa vào Kỳ họp thứ 5, với điều kiện TP hoàn thiện hồ sơ đảm bảo. Điều này cho thấy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ghi nhận nỗ lực của Chính phủ, của Thành phố, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng như các bộ ngành.

Tuy nhiên, muốn Quốc hội thông qua thì phải đảm bảo trình tự, thủ tục hồ sơ và chất lượng. Chủ tịch UBND TP cho biết, đến sáng 18/5, TP đã cơ bản hoàn thiện hồ sơ sau nhiều ngày đêm nghiên cứu thực hiện.

Trả lời nhóm câu hỏi về tính cấp thiết của Nghị quyết mới, lãnh đạo TPHCM cho rằng, sau 10 năm thực hiện Nghị quyết số 16-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa XI về phương hướng, nhiệm vụ phát triển TPHCM đến năm 2020 và 05 năm thực hiện thí điểm Nghị quyết số 54/2017/QH14 của Quốc hội, Thành phố tiếp tục phát huy vị trí đầu tàu của cả nước; cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, từng bước phát triển theo chiều sâu dựa trên nền tảng ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Tuy nhiên, qua đánh giá tổng kết, nhiều nội dung triển khai Nghị quyết số 54/2017/QH14 còn chậm so với kế hoạch, hiệu quả chưa cao. Việc chậm triển khai các nội dung của Nghị quyết số 54/2017/QH14 có cả nguyên nhân chủ quan và khách quan như: nguyên nhân do các cơ chế, chính sách thí điểm cơ bản là những nội dung mới, có tác động lớn, lâu dài, khi triển khai cụ thể cần nghiên cứu kỹ trước khi xem xét, quyết định.

Ngoài ra, trong 5 năm thực hiện Nghị quyết số 54/2017/QH14, thành phố dành năm đầu tiên xây dựng kế hoạch và công tác chuẩn bị triển khai; đồng thời có 02 năm thành phố chịu tác động nghiêm trọng bởi dịch Covid-19 nên thực tế thành phố không có nhiều thời gian để phát huy toàn diện các cơ chế, chính sách của Nghị quyết.

Vì vậy, việc ban hành một Nghị quyết mới về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh thay thế Nghị quyết số 54/2017/QH14 nhằm thể chế hóa các quan điểm, mục tiêu, định hướng phát triển đã nêu trong nghị quyết 24-NQ/TW, Nghị quyết 31-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 81/2023/QH15 của Quốc hội đề ra là cần thiết.       

Nội dung cơ bản của dự thảo của Nghị quyết

Tại buổi làm việc, Chủ tịch UBND TP Phan Văn Mãi cũng nêu rõ, nghị quyết mới lần này có 43 nội dung với 4 nhóm cơ chế, chính sách.

Nhóm 1: là các cơ chế, chính sách đã được quy định tại Nghị quyết số 54 bao gồm các cơ chế, chính sách kế thừa toàn bộ và các cơ chế, chính sách sửa đổi, bổ sung như: HĐND TP quyết định dự toán ngân sách TP; quyết định phí, lệ phí mới; tăng mức dư nợ vay,…

Nhóm 2: là các cơ chế, chính sách có nội dung tương tự đã được quy định tại các Nghị quyết đặc thù của các địa phương khác như: HĐND TP quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa dưới 500 ha phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; UBND thành phố thực hiện phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung đô thị; …

Nhóm 3: là các cơ chế, chính sách có trong dự thảo Luật đất đai sửa đổi, Luật Nhà ở sửa đổi dự kiến trình Quốc hội trong thời gian sắp tới như: UBND TP được ban hành và áp dụng hệ số điều chỉnh giá đất tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với tất cả các khu đất, thửa đất trong một số trường hợp; thành phố thực hiện thủ tục về giao đất, thuê đất theo quy định của pháp luật về đất đai đối với diện tích đất hình thành sau khi thực hiện lấn biển, tạo quỹ đất mới, không gian phát triển mới cho TP.

Các CCCS này nhằm khắc phục các vướng mắc trong thực tế triển khai, bảo đảm việc định giá đất công khai, đẩy nhanh quá trình xác định, phê duyệt giá đất cụ thể; hạn chế khiếu nại liên quan đến đất đai. Khắc phục các vướng mắc trong thực tế triển khai, bảo đảm người thu hồi đất có chỗ ở, đảm bảo cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ, tạo điều kiện triển khai công tác giải phóng mặt bằng ngay sau khi phê duyệt chủ trương đầu tư.

Việc thông qua các cơ chế chính sách mới này sẽ tạo cơ sở thực tế để đánh giá về hiệu quả chính sách mới trong khi các quy định pháp luật về đất đai, nhà ở,… vẫn đang tiếp tục được soạn thảo và trình thông qua áp dụng chung cho cả nước trong thời gian tới.

Nhóm 4: là các cơ chế, chính sách mới, chưa được quy định tại NQ 54/2017/QH14, chưa có trong Nghị quyết đặc thù của các địa phương khác và chưa có trong các dự thảo Luật sửa đổi dự kiến trình Quốc hội trong thời gian tới nhưng rất cần thiết tạo điều kiện Thành phố phát triển đột phá trong thời gian tới như: mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông (TOD); cơ chế đầu tư các dự án theo phương thức PPP trong lĩnh vực thể thao, công nghiệp văn hóa; BOT đối với các dự án đầu tư Công trình nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa đường bộ hiện hữu; thực hiện lại hình thức hợp đồng BT; cơ chế phát huy hiệu quả vai trò của Công ty Đầu tư tài chính nhà nước TP (HFIC); cơ chế tài chính thực hiện biện pháp giảm phát thải khí nhà kính theo các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon; ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược vào TP; phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền và tổ chức bộ máy TP Thủ Đức.

TPHCM cần sự đồng thuận từ Trung ương và nội lực để phát triển vượt trội

“Chúng tôi rất cần sự đồng hành của các Bộ, ngành, Trung ương để tiếp tục hướng dẫn TP thực hiện. Quá trình thực hiện sẽ có những phát sinh, chúng tôi sẽ luôn có những trao đổi chuyên môn với các cơ quan để đảm bảo sự thống nhất về mặt quản lý của ngành, cũng như hướng dẫn của các đơn vị”, Chủ tịch UBND chia sẻ.

Liên quan đến cơ chế phối hợp giữa các Sở, ngành, Chủ tịch UBND TP cho biết, UBND đã phân công các Sở, ngành nghiên cứu một số nội dung cần phải trình sớm, hoàn thiện các đề án, kế hoạch. Trong quá trình thực hiện Nghị quyết, các Sở, ngành của TP cần nỗ lực, phối hợp đồng bộ hơn để giải quyết vấn đề. UBND cũng tiếp tục rà soát các quy chế phối hợp giữa các Sở, ngành để đưa ra một số quy định cụ thể như “trách nhiệm của người chủ trì”, “cách thức, thời gian thực hiện”,…

Chủ tịch UBND TP Phan Văn Mãi đánh giá, hiện tại vẫn có một bộ phận cán bộ công chức, viên chức TP còn thiếu sự năng động, e dè, ngại trách nhiệm trong thực thi công vụ. Hệ thống chính quyền đã thực hiện các biện pháp nhằm nâng cao tư duy đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá của cán bộ. Riêng UBND TP đã rà soát, làm rõ chức năng nhiệm vụ, giao việc cụ thể, kiểm tra, đánh giá tiến độ, động viên, chăm lo cho công chức, viên chức.

“Tôi tin rằng, không chỉ công chức, viên chức và cả người dân TP đều có sự tự trọng của mình, trước những thách thức, nhiệm vụ lớn sẽ có sự nỗ lực, phấn đấu để thực hiện. Và trong điều kiện khó khăn, mọi người sẽ cố gắng vượt qua, tiếp tục đưa TPHCM phát triển. Tôi nghĩ đông đảo cán bộ, công chức, viên chức và người dân TP đang trong tâm thế đó”, lãnh đạo UBND TP bày tỏ.

Cũng tại họp báo, các Sở, ngành, địa phương đã trả lời các nhóm nội dung liên quan đến cơ chế vượt trội phát triển TPHCM.

Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Toàn Thắng nêu 3 cơ chế mới trong dự thảo nghị quyết thay thế Nghị quyết 54: Thứ nhất là cho phép hộ gia đình, các tổ chức thuê đất hằng năm được áp dụng hệ số theo bảng giá đất; thứ 2 là đa dạng hóa phương thức bồi thường để tạo quỹ đất (bồi thường bằng tiền, bằng đất theo cùng loại đất bị thu hồi, và bằng đất khác theo tỷ lệ quy đổi); thứ 3 là xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai để quyết định tính liên thông, công khai, minh bạch và giải quyết nhanh các hồ sơ.

Về vấn đề đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Lê Thị Huỳnh Mai cho biết, hiện Luật PPP không cho phép áp dụng đối với 2 lĩnh vực văn hóa, thể thao. Quá trình lấy ý kiến các đại biểu Quốc hội và nhiều bộ, ngành thì nhận được sự đồng tình. Do đó, dự thảo nghị quyết đã mở rộng hình thức PPP đối với lĩnh vực này.

Về cơ chế, chính sách đặc thù cho các nhà khoa học, nhân tài, nhân lực chất lượng cao, Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Nguyễn Thị Kim Huệ cho biết, trong nghị quyết mới sẽ mở rộng  hơn nữa không gian pháp lý, tạo tiền đề, sức phát triển mới cho Thành phố tiếp tục phát huy các chính sách đột phá về vấn đề này. TPHCM đưa ra 3 nhóm chính sách gồm: miễn thuế thu nhập cá nhân trong 05 năm với yêu cầu làm việc ở các trung tâm ưu tiên của Thành phố; thu hút các chuyên gia, nhà khoa học tài năng đặc biệt vào vị trí lãnh đạo các tổ chức khoa học - công nghệ đầu ngành; chính sách thù lao để thực hiện các nhiệm vụ…

Về cơ chế đột phá cho TP Thủ Đức, Chủ tịch UBND TP Thủ Đức Hoàng Tùng chia sẻ, nghị quyết mới có nội dung phân cấp, ủy quyền để tháo gỡ những khó khăn, bất cập cho TP Thủ Đức trong thời gian qua. Việc phân cấp được thực hiện ở 2 cấp: TPHCM phân cấp, ủy quyền cho TP Thủ Đức và TP Thủ Đức phân cấp, ủy quyền cho các đơn vị trực thuộc. Khi việc này được thực hiện thì sẽ giải quyết đáng kể về mặt thủ tục hành chính, đặc biệt là thủ tục đất đai.