Nâng cao vai trò của cán bộ khu phố

Thí điểm mô hình mới

Ông Lê Văn Thành (đường 429, khu phố 43, phường Tăng Nhơn Phú) đến trụ sở khu phố giải quyết thủ tục người có công (là con liệt sĩ). Tại đây, ông được hướng dẫn nhiệt tình. “Đến khu phố, tôi không phải chờ đợi, được cán bộ khu phố cung cấp đầy đủ thông tin. Địa phương tổ chức tiếp nhận hồ sơ tại khu phố như vậy quá thuận lợi cho người dân và cho thấy chính quyền ngày càng sát dân”, ông Lê Văn Thành phấn khởi nhận xét.

Phường Tăng Nhơn Phú có quy mô dân số hơn 208.000 người, thuộc nhóm phường đông dân nhất TPHCM. Trung tâm Phục vụ hành chính công phường luôn quá tải, vì vậy UBND phường đã thí điểm 8 điểm tiếp nhận hồ sơ tại trụ sở khu phố. Người dân có thể thực hiện sao y điện tử, trích lục hộ tịch, nộp hồ sơ trực tuyến, được hướng dẫn thủ tục về chính sách người có công ngay tại trụ sở khu phố gần nhất.

Mỗi điểm tiếp nhận có 5-7 thành viên, gồm: trưởng khu phố, cảnh sát khu vực, Tổ công nghệ số, đoàn viên thanh niên, an ninh cơ sở và dân quân thường trực. Điều này cho thấy phường đang tập trung mạnh mẽ việc đầu tư, phát huy vai trò của cán bộ khu phố tham gia cùng địa phương giải quyết các nhiệm vụ, giảm tải cho cán bộ, công chức phường.

Theo Chủ tịch UBND phường Tăng Nhơn Phú Cao Thị Ngọc Châu, đội ngũ đang công tác tại khu phố hiện nay đều là những người từng tham gia công tác ở các cơ quan, đơn vị trước đây, được tham gia các lớp tập huấn nghiệp vụ do địa phương tổ chức. Đây là lực lượng có kinh nghiệm lâu năm, kiến thức, kỹ năng, am hiểu địa bàn và gắn bó với người dân.

Vì vậy, phường đã tận dụng nguồn lực này để hỗ trợ cán bộ phường trong giải quyết một số loại thủ tục hành chính đơn giản. Để tăng vai trò của khu phố, UBND phường Tăng Nhơn Phú tiếp tục triển khai các lớp bồi dưỡng chuyên sâu về kiến thức pháp luật; kỹ năng số, thao tác trên Cổng dịch vụ công quốc gia; kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tuyên truyền, vận động nhân dân...

Trẻ hóa đội ngũ

Tại nhiều khu phố, tình trạng già hóa đội ngũ cán bộ đang là thực tế đặt ra, đòi hỏi địa phương phải có giải pháp để cải thiện. Như bà Nguyễn Thị Lợi, Trưởng khu phố 30 (phường Thủ Đức), năm nay 81 tuổi, sau sắp xếp, bà vẫn phải đảm nhiệm chức danh Trưởng khu phố vì chưa có người thay thế. “Tôi cố gắng thêm 6 tháng nữa, chứ sức khỏe không cho phép”, bà Lợi chia sẻ.

Ngoài tuổi tác, sự nhạy bén với công nghệ, tiếp nhận chính sách mới của đội ngũ cán bộ khu phố lớn tuổi cũng bị hạn chế. Phường Bến Thành cũng gặp tình huống tương tự khi một Bí thư chi bộ kiêm Trưởng khu phố xin nghỉ do tuổi cao. Địa phương đang tính phương án điều động cán bộ công chức về hỗ trợ khu phố, đồng thời từng bước trẻ hóa nhân sự.

Theo kế hoạch, đến ngày 31-5-2026, các phường, xã sẽ không sử dụng cán bộ không chuyên trách như hiện nay. Lãnh đạo nhiều địa phương cho biết sẽ rà soát, lấy ý kiến của đội ngũ cán bộ không chuyên trách. Nếu đội ngũ này có nguyện vọng về công tác tại khu phố thì địa phương sẽ xem xét, bố trí vào các vị trí phù hợp, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng và sức trẻ ở khu phố.

Theo TS Nguyễn Đức Quyền, Học viện Cán bộ TPHCM, cán bộ khu phố ngày nay không chỉ là “cánh tay nối dài” mà phải là “bộ não nhỏ” của chính quyền cấp xã. Khi các dịch vụ công được phân cấp mạnh mẽ, vai trò khu phố trở nên trọng yếu, tham gia nắm bắt tình hình dân cư, xử lý kịp thời tình huống tại chỗ, giảm áp lực cho cấp xã.

TS Nguyễn Đức Quyền cũng nhận định, việc đưa cán bộ không chuyên trách phường về khu phố là một giải pháp hữu hiệu. Với chuyên môn nghiệp vụ sẵn có, đội ngũ này sẽ đảm nhiệm trực tiếp các công việc tại cơ sở, thuộc thẩm quyền của khu phố, từ đó giúp bộ máy phường tinh gọn hơn, tập trung vào công tác chỉ đạo, giám sát và chuyên môn hóa sâu hơn.

Tuy nhiên, việc đưa cán bộ không chuyên trách phường về khu phố không chỉ là một quyết định hành chính mà cần một chiến lược chuyển đổi tỉ mỉ. Thách thức lớn nhất là làm sao để đội ngũ này có thể sâu sát, thấu hiểu và thay thế được vai trò “cầu nối” của cán bộ khu phố trước đây, vốn đã gắn bó lâu năm với người dân.

Để đạt mục tiêu này, TS Nguyễn Đức Quyền đề xuất áp dụng mô hình “mentor - mentee”, nghĩa là thời gian đầu, cán bộ không chuyên trách được điều chuyển về khu phố sẽ làm việc cùng cán bộ khu phố lớn tuổi, học hỏi kinh nghiệm xử lý cộng đồng, đồng thời hỗ trợ ngược lại cho cán bộ khu phố về công nghệ và chính sách mới. Đây là bước chuyển tiếp quan trọng để bảo đảm tính kế thừa, đồng thời nâng cao chất lượng phục vụ người dân.

Với những giải pháp các địa phương tại TPHCM thực hiện đang từng bước nâng chất bộ máy khu phố, để mỗi cán bộ khu phố đều thấy rõ vai trò, nhiệm vụ của mình, tham gia sâu hơn với địa phương trong phục vụ người dân.