Chặn đà lây lan nguy hiểm của ‘virus’ tin giả

“Những thông tin giả mạo xung quanh dịch viêm đường hô hấp mới bùng phát đang làm suy yếu cuộc chiến chống virus và WHO đang không chỉ chống lại dịch bệnh, mà cả sự lây lan của tin giả, trong nhiều trường hợp còn nhanh và gây hậu quả nghiêm trọng hơn cả virus corona chủng mới đang hoành hành”, đó là một thông điệp tổ chức y tế thế giới đã phát đi trong thời gian qua.

Theo Vietnamplus, cùng với tốc độ lây lan nhanh chóng của virus corona chủng mới (2019-nCoV) trên toàn thế giới, thời gian qua, những thông tin sai sự thực, tin giả và “thuyết âm mưu” về dịch bệnh bùng phát từ Trung Quốc này cũng đã xuất hiện tràn lan trên các phương tiện truyền thông xã hội, làm gia tăng tâm lý sợ hãi, trong nhiều trường hợp gây tình trạng hỗn loạn, bất ổn, dẫn tới nhiều phản ứng quá khích.

Thực trạng đáng báo động này đã buộc chính phủ nhiều nước, các tập đoàn công nghệ cũng như các hãng truyền thông trên thế giới phải cấp tốc đưa ra các biện pháp ngăn chặn tin giả mạo, thất thiệt, tích cực đăng tải những thông tin chính thống, đáng tin cậy nhằm dập tắt những đồn đoán vô căn cứ gây hoang mang.

Đặc biệt, những thông tin giả mạo, phóng đại về tốc độ lây lan hay số người nhiễm và tử vong do virus được chia sẻ liên tục, khiến cả cộng đồng lo sợ.

Theo quan sát, chính phủ Thái Lan đã thành lập Trung tâm Chống tin giả phối hợp với Đơn vị Chống tội phạm công nghệ của Cảnh sát Hoàng gia Thái.

Tới nay, nhà chức trách Thái Lan đã bắt giữ nhiều đối tượng tung tin giả liên quan virus 2019-nCoV. Việc phát tán tin giả như vậy vi phạm Luật Tội phạm mạng Thái Lan, theo đó hành vi đăng tải hoặc chia sẻ thông tin không có căn cứ trên mạng Internet, gây ảnh hưởng tới an ninh quốc gia, an toàn công cộng hoặc hoảng loạn cho công chúng, có thể bị phạt tiền lên đến 100.000 baht (hơn 3.200 USD), hoặc phạt tù lên đến 5 năm. Indonesia và Kazakhstan đến nay cũng đã bắt giữ tổng cộng 4 đối tượng lan truyền thông tin giả mạo.

Theo luật pháp Indonesia, nếu bị kết tội, các đối tượng có thể phải lĩnh án tù lên tới 3 năm, trong khi luật hình sự Kazakhstan quy định mức án 1 năm tù giam. Tại Malaysia, 12 người đã bị bắt giữ và hàng chục người khác đang bị điều tra vì hành vi đăng tin giả về virus 2019-nCoV.

Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in khẳng định chính phủ nước này sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh do chủng mới của virus corona, đồng thời cảnh báo sẽ xử lý mạnh tay với hành vi phát tán tin giả về dịch bệnh. Trung Quốc cũng thông báo các tổ chức xã hội lan truyền các thông tin giả mạo và sai lệch hoặc tham gia các hoạt động bất hợp pháp trong giai đoạn dịch bệnh trên bùng phát sẽ bị xử phạt nghiêm khắc.

Tại Việt Nam, những nỗ lực chống tin giả về dịch Covid-19 cũng đang được triển khai tối đa. Một số cá nhân buộc phải nhận sự trừng phạt của pháp luật khi cố tình phát tán những tin giả mạo gây hoang mang dư luận về dịch Covid-19. Cụ thể, theo thông tin của Văn phòng Chính phủ, tính đến ngày 5/2, đã có 170 người bị cơ quan công an, cơ quan quản lý về thông tin điện tử triệu tập làm việc, xử phạt do cung cấp thông tin, hình ảnh sai lệch về dịch Covid-19 trên mạng xã hội với số tiền phạt lên đến hàng trăm triệu đồng.

Theo luật hiện hành của Việt Nam hành vi tung tin giả mạo trên mạng xã hội bị phạt hành chính từ 10-20 triệu đồng.

Các hãng công nghệ lớn trên toàn cầu cũng đang đưa ra nhiều biện pháp chống “virus” tin giả. Có thể kế đến như Facebook, Twitter, Google và Youtube cũng đang đẩy mạnh biện pháp ngăn chặn “virus” tin giả càn quét trên các nền tảng trực tuyến. Chỉ trong vài ngày gần đây, 7 tổ chức cộng tác với Facebook đã công bố 9 bản kiểm chứng thông tin và phát hiện hàng loạt tin giả liên quan đến chủng mới của virus corona.

Facebook thông báo đã dán nhãn những thông tin thiếu chính xác và đẩy bài viết xuống dưới trang hiển thị bài đăng hằng ngày của người dùng. Bên cạnh đó, trang mạng xã hội lớn nhất thế giới còn tuyên bố sẽ thẳng tay xóa các bài đưa ra các thông tin sai lệch hoặc những giả thuyết mà các tổ chức và chuyên gia y tế uy tín trên toàn cầu cho là có thể gây hại cho những người tin vào, đồng thời cung cấp cho người dùng thông tin chính xác từ các cơ quan y tế quốc tế như WHO và các bên thứ ba kiểm chứng thông tin trên toàn cầu.

Trong khi đó, Twitter thông báo điều chỉnh bộ lọc tìm kiếm, theo đó bất cứ khi nào người dùng gõ các từ khóa liên quan đến 2019-nCoV, các thông tin chính thống và có kiểm chứng sẽ được hiển thị lên đầu mục. Biện pháp này là một phần trong chiến dịch của Twitter mang tên #KnowTheFacts (Biết sự thật) hiện triển khai ở 15 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới, trong đó Mỹ, Anh, Singapore, Australia.... và sáng kiến này sẽ tiếp tục được nhân rộng do nhu cầu “Biết sự thật” đang ngày càng gia tăng. Ở Mỹ, Twitter khuyến nghị người dùng tìm kiếm những từ khóa liên quan của Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống dịch bệnh Mỹ (CDC).

Tương tự, “gã khổng lồ” công nghệ trong lĩnh vực tìm kiếm Google đã công bố một tính năng mới hợp tác với WHO mang tên “Cảnh báo SOS” (SOS Alert), với hy vọng sẽ mang tới người dùng những thông tin thiết thực và có giá trị, đồng thời kiểm soát sự lan truyền và hướng tới loại bỏ hoàn toàn các thông tin sai lệch, tin đồn thất thiệt gây hoang mang. Người dùng có thể dễ dàng nhìn thấy “Cảnh báo SOS” ngay ở phần đầu trang khi tìm kiếm thông tin liên quan 2019-nCoV trên Google.

Trở thành người đọc thông minh là chung tay chống dịch

Những nỗ lực ngăn chặn tin giả đang ngày một cực nhọc hơn và tốn kém hơn. Khó có thể ngăn chặn hoàn toàn sự phát tán tin giả nên chính phủ nhiều nước khuyến cáo mỗi người dân hãy trở thành những người tiếp nhận thông tin một cách có hiểu biết và tỉnh táo. Đó cũng là một trong những biện pháp chung tay hữu hiệu cho cuộc chiến chống dịch covid-19 đang diễn ra của toàn nhân loại.

“Hãy nghĩ đến các bác sỹ, y tá nơi tuyến đầu đang hàng ngày gồng mình cùng dịch bệnh để hạn chế những “click” hoặc những “enter” phát tán thông tin giả mạo, nguy hại…”. Những ngày qua liên tục các dòng chữ tương tự đã xuất hiện trên các trang mạng cá nhân và nhận được sự ủng hộ của cộng đồng.

Các tin giả mạo đang lan truyền phố biến trên mạng xã hội chủ yếu quanh dịch Covid-19 là thông tin về số ca nhiễm và tử vong, thông tin cách ly người nghi nhiễm, địa phương nghi nhiễm… thậm chí có nhiều đối tượng còn làm giả các văn bản của cơ quan tổ chức hoặc bệnh viện để tung tin đồn thất thiệt nhằm gây hoang mang dư luận.

Tại các trang mạng nạn tin giả “ăn theo Corona” cũng phức tạp không kém. Lợi dụng tốc độ lan truyền trên mạng xã hội của dịch Covid-19, một số người không ngần ngại đăng tải thông tin bịa đặt, ác ý về tình hình dịch bệnh nhằm mục đích thu hút bán hàng qua mạng để trục lợi.

Ông Vũ Mạnh Cường, Phó vụ trưởng Vụ Truyền thông - Bộ Y tế, khẳng định nguyên tắc xuyên suốt trong công tác phòng chống dịch là công khai, minh bạch và không giấu dịch.

Đại diện của Vụ Truyền thông cũng đề nghị các cơ quan báo chí cần nâng cao tính chính xác trong thông tin để hỗ trợ công tác phòng chống dịch Covid-19. Đặc biệt, cần thận trọng trong việc khai thác thông tin tại các nguồn nước ngoài, các thông tin có hàm lượng khoa học về y khoa thấp… “Ví dụ như thời gian qua xuất hiện các thông tin như: Covid-19 có thời gian ủ bệnh 28 ngày hay người đã chữa khỏi vẫn có thể lây bệnh trở lại, hoặc covid-19 có thể lây lan trong không khí được phát ngôn bởi một người không có chuyên môn sâu về y tế… Các thông tin đó được truyền đi một cách “tam sao thất bản” gây hoang mang trong dư luận”, ông Cường nói.

Ý thức cao trong phòng chống dịch, chủ động tìm hiểu thông tin đa chiều để cập nhật tình hình là một điều cần thiết. Tuy nhiên cần tỉnh táo khi tiếp nhận và chia sẻ thông tin để bảo vệ bản thân và gia đình trong cuộc chiến với dịch Covid-19.