Theo đó, khu đất này có diện tích khoảng 8,9ha phần lớn là đất nông nghiệp theo tài liệu 299/TTg, hiện trạng không còn trồng lúa từ trước năm 2008 (theo xác nhận của UBND phường). Ngày 14/12/2011, Văn phòng UBND Thành phố có Thông báo số 852/TB-VP truyền đạt chỉ đạo của UBND Thành phố về việc giao Sở TNMT chủ trì, phối hợp với các đơn vị có liên quan rà soát quỹ đất dọc tuyến đường Vành đai 2 để thực hiện phương án khai thác quỹ đất hai bên tuyến đường này.

Ngày 8/10/2012, UBND Thành phố ban hành Quyết định số 5194/QĐ-UBND thành lập Tổ công tác nghiên cứu cơ chế huy động vốn đầu tư xây dựng khép kín đường Vành đai 2.

Ngày 26/6/2013, UBND quận 9 có văn bản số 1092/UBND-TNMT gởi Trung tâm Phát triển quỹ đất tạo vốn xây dựng tuyến đường Vành đai 2, trong đó có khu đất diện tích 21,5ha thuộc phường Phú Hữu, quận 9.

Ngày 5/10/2013, Văn phòng UBND Thành phố có Thông báo số 739/TB-VP về nội dung kết luận của lãnh đạo UBND Thành phố, thống nhất đề xuất về các khu đất trên địa bàn quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức phục vụ đầu tư xây dựng tuyến đường vành đai 2. Trong đó có giao Trung tâm Phát triển quỹ đất thuộc Sở TNMT quản lý theo quy hoạch các khu đất trên.

Ngày 25/6/2014, UBND quận 9 có Văn bản số 1106/UBND-TNMT thống nhất ranh giới các khu đất (trong đó tại phường Phú Hữu có 2 khu, khu 1 rộng 9ha, khu 2 rộng khoảng 11ha).

Ngày 22/9/2014, UBND quận 9 có Văn bản số 1771/UBND-TNMT gởi Trung tâm Phát triển quỹ đất về việc thống nhất ranh các khu đất tạo quỹ xây dựng đường Vành đai 2. Trong đó, cơ cấu sử dụng đất tại khu đất 1A, phường Phú Hữu, quận 9 như sau: đất nông nghiệp diện tích 71.657m2, chiếm tỷ lệ 80,53%; đất phi nông nghiệp (ở đô thị) diện tích 8.617m2, chiếm tỷ lệ 9,68%; đất giao thông diện tích 8.708m2, chiếm tỷ lệ 9,7%.

Từ những cơ sở trên, Sở TNMT đã có Văn bản số 8272/TNMT-PTQĐ ngày 14/11/2014 gởi UBND Thành phố báo cáo kiến nghị chấp thuận chủ trương thu hồi các khu đất tạo quỹ trên địa bàn quận 9 phục vụ đầu tư xây dựng tuyến đường Vành đai 2. Và ngày 20/12/2014, UBND Thành phố cũng đã có Văn bản số 6812/UBND-ĐTMT chấp thuận chủ trương này.

Về quy hoạch, theo kết luận thanh tra số 50/KL-TTTP ngày 8/12/2016, từ tháng 8/2013 đến tháng 9/2014, UBND quận 9 đã cho phép người dân chuyển mục đích từ đất nông nghiệp sang đất ở là 11.627,8m2 nhưng không báo cáo đầy đủ tình hình sử dụng đất đã nêu cho Sở TNMT và Trung tâm Phát triển quỹ đất để có cân nhắc trước khi trình UBND Thành phố chấp thuận chủ trương thu hồi đất đối với Khu đất 1A.

Cũng theo báo cáo của UBND quận 9, từ tháng 8 năm 2010 đến tháng 3/2015, UBND quận 9 đã cho phép chuyển mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang đất ở 31 trường hợp với tổng diện tích 19.709,7m2. Từ năm 2003 đến năm 2016, UBND quận 9 đã giải quyết cấp phép xây dựng cho 10 trường hợp.

Liên quan đến kiến nghị hủy bỏ chủ trương thu hồi khu đất 1A và kết luận thanh tra, tháng 7/2015, UBND quận 9 có văn bản kiến nghị UBND Thành phố điều chỉnh cắt khu đất 1A ra khỏi ranh thu hồi tạo quỹ đầu tư xây dựng tuyến đường Vành đai 2 , với lý do “hiện nay trong khu vực này người dân đã đầu tư hạ tầng kỹ thuật khu nhà ở, có khoảng 20 căn nhà xây dựng kiên cố và đã chuyển mục đích sang đất ở với diện tích gần 2ha nên khi thu hồi đất, chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng sẽ tăng cao và phát sinh khiếu nại của các hộ dân”.

Sau đó, vào ngày 29/8/2016, UBND Thành phố đã có Văn bản chỉ đạo, trong đó chấp thuận đề xuất của Thanh tra Thành phố về hủy bỏ chủ trương của UBND Thành phố liên quan việc thu hồi khu đất 1A (89.996 m2) để tạo vốn đầu tư xây dựng tuyến đường Vành đai 2. Thực hiện chỉ đạo, ngày 8/12/2016, Thanh tra Thành phố có kết luận thanh tra số 50/KL-TTTP ngày 8/12/2016, trong đó nêu rõ: “Đề nghị UBND quận 9 đề xuất biện pháp chấn chỉnh, khắc phục những trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất, cấp phép xây dựng đối với các công trình không đúng quy định pháp luật hiện hành; đề xuất biện pháp xử lý theo đúng quy định pháp luật đối với trường hợp hộ ông Trương Đức Thành có dấu hiệu kinh doanh bất động sản trái phép, nhận chuyển nhượng đất lúa không đúng quy định; có biện pháp xử lý các trường hợp xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp theo đúng quy định của pháp luật”.

UBND quận 9 đã có văn bản báo cáo về kết quả kiểm điểm trách nhiệm đối với Chủ tịch UBND quận và các cá nhân theo phân cấp quản lý cán bộ thời kỳ có liên quan trong việc chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở đối với khu 1A. Ngoài ra cũng đề xuất biện pháp chấn chỉnh, khắc phục những trường hợp có liên quan đến khu đất 1A: Kiến nghị UBND Thành phố, Thanh tra Thành phố, Sở TNMT xem xét, công nhận 31 trường hợp đã chuyển mục đích sử dụng đất, các trường hợp tách thửa chuyển quyền, các thửa đất có nguồn gốc từ 31 trường hợp này và xem xét cho giải quyết các hồ sơ hành chính trong lĩnh vực đất đai và xây dựng đối với các trường hợp này.

Về việc phối hợp với UBND quận 9 để giải quyết sự việc theo quy định, Sở TNMT cho rằng, căn cứ theo quy định pháp luật đất đai hiện hành, việc giải quyết cho hộ gia đình, cá nhân được tách thửa đất, chuyển mục đích sử dụng đất thuộc thẩm quyền UBND quận. Trường hợp này, UBND quận 9 đã giải quyết cho hộ gia đình, cá nhân tại khu vực được chuyển mục đích sử dụng đất, Thanh tra Thành phố đã thanh tra và kết luận, kiến nghị giao UBND quận 9 chịu trách nhiệm thực hiện một số nội dung. Trong đó, phải có phương án sử dụng đất phù hợp với quy hoạch được phê duyệt, đảm bảo hài hòa về mặt kinh tế - xã hội, kết nối đồng bộ hạ tầng kỹ thuật với dự án lân cận, hài hòa mỹ quan đô thị, chịu trách nhiệm theo quy định pháp luật nếu để xảy ra vi phạm về đất đai, xây dựng, quy hoạch tại khu vực…; đề xuất biện pháp chấn chỉnh, khắc phục những trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất, cấp phép xây dựng đối với các công trình không đúng quy định của pháp luật hiện hành.

Như vậy, UBND quận 9 là đơn vị chịu trách nhiệm thực hiện các nội dung trên. Do đó, UBND quận 9 phải có “phương án sử dụng đất phù hợp với quy hoạch được phê duyệt” để triển khai thực hiện kết luận thanh tra và chỉ đạo của UBND Thành phố liên quan đến khu đất 1A.