Nhộn nhịp và đa sắc
Sau một thời gian dài sàn diễn cải lương luôn bị cho là thiếu sức sống, thì gần đây, sân khấu cải lương dần phục hồi ngoạn mục. Việc xuất hiện hàng loạt chương trình sân khấu, vở cải lương mới, tái dựng tác phẩm kinh điển, cùng các cuộc thi tài năng sân khấu cải lương chuyên nghiệp toàn quốc và của TPHCM… đã giúp hoạt động của sàn diễn cải lương thành phố sáng đèn thường xuyên, gặt hái nhiều thành công. Hình ảnh những vở diễn “cháy” vé, khán giả đến xem kín rạp, có suất phải thêm ghế phụ không còn là giấc mơ của nhiều nghệ sĩ như thời gian trước đây.
Phiên bản mới của vở cải lương kinh điển Tô Hiến Thành xử án thu hút khán giả trên sàn diễn cải lương TPHCM
Các vở diễn cũng đa dạng hơn về thể loại, từ đề tài lịch sử, truyền thống cách mạng, bảo vệ đất nước trong thời bình đến dân gian dân tộc, cổ trang, chuyện xã hội hiện đại…; thậm chí gần đây, nhiều đoàn còn tập trung đầu tư dàn dựng các vở cải lương thiếu nhi với những thủ pháp dàn dựng đa dạng, mang đậm tính giải trí cho các em. Cũng từ đó, nhiều cái tên sân khấu cải lương đã nổi lên, được khán giả mộ điệu yêu thích như: Cải lương mới Đại Việt; Chí Linh - Vân Hà; Đoàn cải lương tuồng cổ Huỳnh Long, Đoàn cải lương tuồng cổ Đồng Ấu Bạch Long…
Kịch nói cũng không kém cạnh khi hàng loạt sân khấu mới tưng bừng ra mắt. Đặc biệt, các sân khấu không làm theo kiểu tràn lan, chụp giựt như thấy đề tài kịch nào hay là tất cả cùng ùa vào làm. Việc biểu diễn bây giờ chỉn chu, chuyên nghiệp hơn rất nhiều, như việc tổ chức diễn theo mùa, diễn vào các ngày cuối tuần, theo hợp đồng “buổi học ngoại khóa” với các trường học, phục vụ thiếu nhi dịp hè… Có thể kể đến những điển hình của sự thay đổi này như sân khấu kịch Hoàng Thái Thanh tổ chức biểu diễn theo mùa đã đạt được hiệu quả rất tích cực.
Ông “bầu” Huỳnh Anh Tuấn vừa đẩy mạnh đầu tư cho Đoàn cải lương Đồng Ấu Bạch Long tại Nhà hát Nụ Cười (Cung Văn hóa Lao động TPHCM) vừa ra mắt thêm sân khấu đa năng dành cho giới trẻ tại Nhà văn hóa Thanh niên. Nhà hát Sân khấu nhỏ 5B Võ Văn Tần phát triển mảng sân khấu kịch thiếu nhi bên cạnh việc duy trì ra mắt các vở diễn dành cho người lớn; NSND Hồng Vân mở điểm diễn mới tại Nhà văn hóa Sinh viên. Nghệ sĩ Minh Nhí và Việt Hương đầu tư ra mắt sân khấu mới tại rạp Vườn Lài…
Xây dựng thương hiệu bền vững
Thực tế, sân khấu TPHCM không phải đã hết khó khăn. Cơ sở vật chất của các đoàn hầu hết là đi thuê theo từng suất diễn hay ký hợp đồng hàng năm, nên sau mỗi đêm diễn là gánh nặng cân đối thu chi. Nguồn nhân lực nghệ sĩ tài năng, chuyên nghiệp ngày càng ít. Kịch bản hay, hấp dẫn cũng là một vấn đề chưa có lời giải lâu dài. Trong bối cảnh đó, mỗi nơi dựa vào những điểm mạnh của mình để tìm giải pháp nhằm giữ cho sân khấu sáng đèn, đáp ứng nhu cầu giải trí của công chúng.
Vở kịch Sài Gòn có một ngã tư của sân khấu kịch Hoàng Thái Thanh tái hiện hình ảnh vẻ đẹp con người thành phố
Đạo diễn, nghệ sĩ Ái Như tâm sự: “Sân khấu kịch Hoàng Thái Thanh luôn chú trọng tìm kiếm tác phẩm hay, nội dung gần gũi, được chăm chút tỉ mỉ trong dàn dựng, gửi đến khán giả những vở diễn chất lượng, để khi khán giả đến xem sẽ thấy được tấm lòng của những người làm nghệ thuật cùng với những thông điệp tốt đẹp mà ê kíp muốn gửi gắm cho cuộc sống”.
Soạn giả Hoàng Song Việt, ông “bầu” của Sân khấu Cải lương mới Đại Việt, chia sẻ: “Sân khấu của chúng tôi một năm chỉ có thể đầu tư dàn dựng 2 vở, vì mỗi lần làm thường đầu tư rất lớn, việc thu hồi vốn cũng có nhiều khó khăn, vậy nên cần nhiều thời gian để tích lũy kinh phí cho công việc tái dàn dựng… Tuy nhiên, có sân khấu tiềm lực mạnh, họ duy trì ra mắt đều đặn khoảng 1, 2 tháng một vở. Đó là một tín hiệu đáng mừng, bởi nó cho thấy khán giả đang trở lại với sân khấu nhiều hơn”. Tuy nhiên, soạn giả Hoàng Song Việt có chút lo lắng: “Sự thăng trầm của sân khấu nhanh lắm, nay thế này, mai thế khác ngay. Nếu cứ thấy khán giả đến xem nhiều mà vui quá trớn, chểnh mảng trong đầu tư tổ chức dàn dựng biểu diễn, bỏ qua chất lượng sản phẩm sân khấu thì khán giả sẽ lại bỏ sân khấu như đã từng diễn ra”.
Với những người làm sân khấu, câu chuyện thăng trầm vì thế cũng là một phần cuộc sống. Sau những bài học đau đớn, giờ đây các sân khấu đã quay trở lại chú trọng vào việc xây dựng thương hiệu với những kế hoạch, dự án mang tính dài hơi, có định hướng phong cách, chú trọng chất lượng, tính thẩm mỹ nghệ thuật… để khán giả cảm nhận được nét đặc sắc rất riêng của từng sân khấu, của các sản phẩm nghệ thuật, vở diễn của các đơn vị làm nghệ thuật.
“Chăm chút cho sân khấu để các tác phẩm đủ chất lượng, thu hút được khán giả đến với sân khấu bằng sự hấp dẫn, tươi mới, lạ lẫm, thú vị của từng tác phẩm, vở diễn. Điều này giúp tạo lòng tin nơi khán giả, giữ chân khán giả gắn bó với mình theo con đường dài hoạt động nghệ thuật, hướng đến tương lai, giúp sân khấu luôn được sáng đèn liên tục”, soạn giả Hoàng Song Việt bộc bạch.
* NSƯT - Đạo diễn Hoa Hạ: Nghệ sĩ thành phố nhiều tài năng, chỉ thiếu nơi để biểu diễn
Những gì đang diễn ra với sân khấu TPHCM cũng chính là quy luật của sự phát triển. Ngày xưa, cải lương có mười mấy đoàn tập thể và đoàn hát lớn; bên kịch có đoàn của chị Kim Cương, chị Thẩm Thúy Hằng… Rồi sân khấu suy thoái, thành phố xuất hiện mô hình kịch thể nghiệm Sân khấu nhỏ 5B và từ đó, các bạn bung ra làm các sân khấu Idecaf, Hồng Vân… Bây giờ, khi sân khấu kiểu cũ khó sống, thiếu kịch mục, vai diễn hay, đội ngũ làm sân khấu lại có những thay đổi trong quan điểm làm nghề, ra đời những sân khấu mới, phong cách khác.
Tôi nghĩ, sức bật của nghệ sĩ thành phố rất tốt. Càng “nén” các bạn bao nhiêu thì các bạn “bật” càng mạnh bấy nhiêu. Trải qua bao thăng trầm, tri thức nghệ sĩ ngày càng dày, mức độ yêu nghề, bám trụ với nghề ngày càng lớn. Sân khấu thành phố có nhiều bạn trẻ tài năng, thích ứng nhanh với thời cuộc. Điểm nghẽn lớn nhất hiện nay chủ yếu ở cơ sở vật chất còn quá thiếu thốn. Nếu như có sự hỗ trợ thì chắc chắn những người làm nghệ thuật sẽ làm nên chuyện.
* NSƯT - đạo diễn Ca Lê Hồng: Sân khấu vẫn luôn gắn bó với đời sống của con người
Sân khấu thành phố đang ở giai đoạn có sự chuyển mình mạnh mẽ, đây là điều đáng mừng. Tuy nhiên, muốn tồn tại và phát triển thì luôn phải tự làm mới. Khán giả trở lại với sân khấu, vì muốn hay không thì sân khấu vẫn luôn gắn bó với đời sống của con người. Thời gian qua, các sân khấu cũng đã có sự cố gắng trong việc tìm kiếm kịch bản mới, tái dựng kịch bản cũ để phù hợp với thời đại, đáp ứng được nhu cầu của khán giả nhưng vẫn còn quá ít. Các biên kịch cần có sự liên hệ, kết hợp cùng các đơn vị nghệ thuật để có những tác phẩm sâu sát tình hình thực tế xã hội, phù hợp với nhu cầu từng sàn diễn, giúp quảng bá tác phẩm tốt hơn. Lĩnh vực sân khấu hiện nay rất cần có sự phát triển đồng bộ, trong tất cả các khâu. Và một khi bắt tay làm sân khấu thì phải làm nghiêm túc, không thể qua loa cho có vở diễn, vì điều quan trọng giữ chân khán giả chính là chất lượng của tác phẩm, tài năng và sức thu hút của diễn viên.
Riêng lực lượng diễn viên trẻ, ngoài Trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh, thì các sân khấu cũng đang tự thân vận động, đào tạo truyền nghề để làm mới nguồn nhân lực tại chỗ, phù hợp với phong cách biểu diễn từng sân khấu. Với các bạn trẻ, các em cần nhiều hơn sự đa năng, lăn xả làm việc, đúc kết kinh nghiệm từ thực tiễn, mở rộng kiến thức, nâng cao chuyên môn, thì mới mong có những vai diễn tốt và ngày một vững vàng hơn với ngành nghề đã chọn.