Quang cảnh hội nghị.

Chủ trì hội nghị có các đồng chí: Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP.HCM; Nguyễn Thành Phong, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch UBND TP; Trần Lưu Quang, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy; Nguyễn Thị Lệ, Chủ tịch HĐND Thành phố; Võ Văn Hoan, Phó Chủ tịch UBND TP.

Nhiều bất cập trong quản lý xây dựng

Theo báo cáo của Sở Xây dựng TP, trong năm 2017, 2018 và 6 tháng đầu năm 2019, tổng số công trình xây dựng không phép, không đủ điều kiện cấp giấy phép trên địa bàn TP là 2.573 trường hợp/3503 trường hợp xây dựng không phép, chiếm tỉ lệ 73,5% trên tổng số công trình xây dựng không phép; chiếm 37,6% trên tổng số công trình vi phạm trên địa bàn TP. Các hành vi vi phạm phổ biến trong trong trường hợp này là xây dựng trên đất chưa chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xây dựng trên đất không được phép xây dựng.

Theo Sở Xây dựng TP, các hành vi vi phạm chủ yếu là các công trình có giấy phép xây dựng, hoặc trong dự án có quy hoạch 1/500 được duyệt, có kế hoạch sử dụng đất hàng năm được duyệt có tỉ lệ sai phạm chiếm tỉ lệ 46,3%. Đặc điểm của các công trình xây dựng vi phạm này là, vì sản phẩm xây dựng là sản phẩm hình thành trong tương lai, qúa trình hình thành qua ba giai đoạn: chuẩn bị đầu tư/thực hiện đầu tư/kết thúc đầu tư đưa vào sử dụng. Trong quá trình đầu tư, chủ đầu tư vẫn có thể thay đổi các nội dung chi tiết của công trình nếu không làm thay đổi chỉ tiêu về quy hoạch và kiến trúc được phê duyệt theo đồ án quy hoạch được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP.HCM phát biểu tại hội nghị.

Về nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, theo phân tích của Sở Xây dựng, về nguyên nhân khách quan là do quy định của pháp luật còn một số bất cập, tốc độ đô thị hóa của thành phố nhanh trong khi tình hình tăng dân số cơ học cao tại thành phố khiến người thu nhập thấp tăng cao, làm phát sinh tình trạng mua, bán đất nông nghiệp phân lô trái phép, xây dựng trên đất nông nghiệp; việc triển khai thực hiện quy hoạch đối với các dự án phát triển nhà ở dự án hạ tầng kỹ thuật và các công trình công cộng, phúc lợi xã hội chậm…

Đặc biệt là ý thức chấp hành quy định pháp luật của các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động xây dựng chưa cao; các biện pháp chế tài không đủ tính răn đe nên đối tượng vi phạm cố trình trốn tránh, cố tình vi phạm. Đồng thời, do lợi nhuận từ việc mua bán đất nông nghiệp, phân lô bán nền trên địa bàn TP rất lớn nên đã xuất hiện nhiều đầu nậu lợi dụng nhu cầu nhà ở của người dân nên tự chuyện chyển đổi mục đích sử dụng đất mà không được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép và xây dựng nhà ở trên đất nông nghiệp để kinh doanh…

Về nguyên nhân chủ quan, Sở Xây dựng TP cho rằng, các nguyên nhân chính là do công tác lãnh đạo, chỉ đạo tại các quận, huyện chưa chủ động, chưa đánh giá đúng thực trạng và chưa dự báo được tình hình dẫn đến phát sinh các trường hợp vi phạm; trình độ năng lực chuyên môn của công chức làm công tác quản lý Nhà nước về xây dựng trên địa bàn TP chưa đồng đều; một bộ phận công chức làm công tác quản lý nhà nước về xây dựng trên địa bàn nắm chưa vững các quy định, không đảm bảo trình độ chuyên môn dẫn đến sai sót trong quá trình thực thi nhiệm vụ….

Cần định hướng về dân số và phân bổ kế hoạch sử dụng đất lâu dài

Tại hội nghị, đại diện một số quận huyện, sở, ngành liên quan phát biểu nêu rõ thực trạng tại địa phương và kiến nghị các giải pháp nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý Nhà nước về trật tự xây dựng trên địa bàn TP.

Các đại biểu tham dự hội nghị.

Lãnh đạo Quận ủy, UBND quận 9 phát biểu tại hội nghị.

Phát biểu ý kiến tại hội nghị, Chủ tịch UBND huyện Bình Chánh Trần Phú Lữ đề xuất UBND TP chấp thuận chủ trương cho phép chuyển mục đích sử dụng đất ở riêng lẻ, cấp phép xây dựng nhà ở riêng lẻ đối với người dân có nhà, đất hợp pháp tại các khu vực quy hoạch chức năng đất dân cư xây dựng mới khi chưa có quyết định thu hồi đất, chưa có kế hoạch sử dụng đất. Đại diện huyện Bình Chánh cũng kiến nghị UBND TP sớm thu hồi các dự án đầu tư không thực hiện, chậm triển khai thực hiện hoặc không thực hiện đúng theo tiến độ cam kết hoặc chủ đầu tư không có năng lực tổ chức thực hiện dự án…

Chủ tịch UBND huyện Củ Chi Nguyễn Hữu Hoài Phú cũng kiến nghị TP cần định hướng về mặt dân số và phân bổ kế hoạch sử dụng đất cả một quá trình dài, chu kỳ với những huyện còn diện tích đất nông nghiệp để quận, huyện có quy hoạch cụ thể nhằm tránh tình trạng xây dựng không phép, trái phép.

Đề xuất giải pháp cụ thể, Phó Chủ tịch UBND huyện Hóc Môn Đỗ Thị Lâm Tuyền kiến nghị Sở Xây dựng TP tham mưu UBND TP đề xuất, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền cho phép áp dụng các biện pháp ngừng cung cấp điện, nước đối với công trình vi phạm về trật tự xây dựng. Đồng thời, huyện cũng kiến nghị Sở Xây dựng, UBND TP sớm có hướng dẫn thủ tục xử lý “dừng thi công xây dựng” đối với các vi phạm xây dựng không phép, sai phép; có quy định bổ sung về công tác cấp phép xây dựng nhà ở riêng lẻ cùng lúc rồi hoàn công hợp khối thành kho, xưởng…

Ở một góc độ làm công tác dân vận, Trưởng Ban Dân vận Thành ủy TP Nguyễn Hữu Hiệp đề xuất, cần có sự phối hợp giữa Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội giám sát về quy hoạch đất đai, xây dựng; tổng kết mô hình xây dựng nhà trọ cho công nhân, đảm bảo điều kiện sống tối thiểu của người dân; nghiên cứu mô hình cảnh sát khu vực tham gia vào giám sát trật tự xây dựng trên địa bàn quận, huyện. Đặc biệt, chính quyền cần minh bạch, công khai về thủ tục xây dựng.

Các quận, huyện phải có chương trình cụ thể về quản lý trật tự xây dựng

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Bí thư Thành ủy TP Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh: Xu hướng xây dựng không phép đang có chiều hướng tăng nhưng có thể khắc phục được nếu cả hệ thống chính trị vào cuộc. Do đó, cần phải tìm quy luật tồn tại của xây dựng không phép, sai phép để có biện pháp chấn chỉnh, xử lý.

Bí thư Thành ủy TP Nguyễn Thiện Nhân yêu cầu những công trình đã xây dựng trái phép, không phép mà đang tồn tại cần có hướng xử lý. Từ nay đến tháng 6/2020, phải có hướng xử lý đối với các nhà xây không phép, sai phép. Đặc biệt, từ nay trở đi, xây không phép, trái phép phải xử lý ngay, không để kéo dài. Để làm được điều này, chính quyền phải dựa vào sức dân, dựa vào lực lượng chuyên trách, phối hợp lực lượng để phát hiện và xử lý kịp thời. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu để phát triển nhiều loại nhà hợp pháp cho người dân theo nhiều mức khác nhau. Riêng đối với những đối tượng vi phạm về xây dựng trái phép phải được xử lý nghiêm.

Đối với các cán bộ, đảng viên, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân yêu cầu không được làm trái pháp luật và phải xử lý nghiêm đối với những cán bộ công chức vi phạm trong lĩnh vực này. Bên cạnh việc các quận, huyện phải có giao ban hàng tháng về nội dung quản lý trật tự xây dựng để rà soát tình hình, Bí thư Thành ủy đề nghị các quận, huyện có chương trình cụ thể về công tác quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn.

Bí thư Thành ủy cũng yêu cầu cấp ủy các địa phương phải có trách nhiệm trong lĩnh vực này, tạo sức mạnh của cả hệ thống chính trị để ngăn chặn tình trạng xây dựng trái phép. Bên cạnh các nhiệm vụ đề ra, trong 5 tháng cuối năm, các địa phương phải tập trung xử lý các vấn đề xây dựng trái phép; tái lập mặt bằng bị hư do xây dựng trái phép.

Đồng chí Nguyễn Thành Phong - Chủ tịch Ủy ban nhân dân TP.HCM phát biểu tại hội nghị.

Phát biểu kết luận hội nghị, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong đề nghị UBND các huyện - quận, xã - phường - thị trấn tập trung chỉ đạo tổng rà soát, đánh giá tình hình xây dựng trên địa bàn và chỉ rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân và người đứng đầu trong việc để xảy ra các sai phạm về xây dựng không phép, sai phép, không đúng quy hoạch đã được phê duyệt. Rà soát và kiên quyết tổ chức cưỡng chế tháo dỡ công trình vi phạm trật tự xây dựng. Đẩy mạnh áp dụng khoa học công nghệ hiện đại, tiên tiến vào hoạt động kiểm tra, phát hiện các hành vi vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn.

Sở Nội vụ TP khẩn trương thẩm định và trình UBND TP về Đề án thí điểm thành lập Đội quản lý trật tự xây dựng đô thị thuộc UBND quận, huyện, thực hiện ngay trong tháng 8/2019.

Sở Tài chính TP khẩn trương có hướng dẫn cho UBND quận, huyện tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về kinh phí tổ chức cưỡng chế tháo dỡ công trình vi phạm trật tự xây dựng. Nghiên cứu việc sử dụng nguồn tiền xử phạt vi phạm hành chính để UBND quận, huyện tổ chức thực hiện cưỡng chế tháo dỡ công trình vi phạm trật tự xây dựng theo quy định. Xây dựng quy trình về dự toán ngân sách, kinh phí cho hoạt động tổ chức cưỡng chế phá dỡ công trình xây dựng vi phạm.

Sở Tư pháp TP chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan đề xuất giải pháp chế tài nhằm nâng cao hiệu lực quản lý về trật tự xây dựng như: Các biện pháp, giải pháp ngăn chặn hành vi vi phạm trật tự xây dựng; không cung cấp dịch vụ điện, nước đối với các công trình vi phạm trật tự xây dựng; chưa cho xuất cảnh đối với các cá nhân, đại diện theo pháp luật của các tổ chức khi đang có nghĩa vụ chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính; các giải pháp cưỡng chế, xử lý nhanh đối với công trình xây dựng không phép không đủ điều kiện cấp phép; các giải pháp cưỡng chế khấu trừ tiền tài khoản của đối tượng vi phạm; việc xử lý hình sự đối với các vi phạm về trật tự xây dựng.

Công an TP khẩn trương xác minh, xử lý hình sự đối với các đối tượng vi phạm nhiều lần, mức độ vi phạm nghiêm trọng, đặc biệt là các đối tượng đầu nậu, đầu cơ, xây dựng công trình không phép trên đất nông nghiệp, tự ý phân lô bán nền để trục lợi, gây ảnh hưởng xấu đến quy hoạch chung, gây mất an ninh trật tự trên địa bàn. Xây dựng hướng dẫn hoặc trình tự để tiến hành xử lý hình sự đối với một số hành vi vi phạm trong lĩnh vực xây dựng, đất đai để bổ sung vào nội dung của Đề án tổng thể.

Sở Xây dựng TP tham mưu UBND TP ban hành văn bản thay thế quy chế phối hợp quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn TP trên cơ sở phân cấp mạnh hơn cho Đội Thanh tra địa bàn 24 quận, huyện theo hướng tiếp cận dần đến mô hình hoạt động của Đội Quản lý trật tự đô thị thuộc UBND quận, huyện quản lý. Rà soát các vướng mắc về quy định pháp luật, đối chiếu với thực tế áp dụng để kịp thời kiến nghị UBND TP báo cáo kiến nghị các cơ quan Trung ương có giải pháp điều chỉnh.